''Burun Kanaması'' Epistaksis''

Tıp dilinde ‘’epistaksis’’ olarak adlandırılan burun kanaması hepimizin yaÅŸam boyu en az bir kere başımıza gelen önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.

Genellikle hafif bir kanama ÅŸeklinde oluÅŸabilen burun kanaması bazen kendiliÄŸinden geçmekte ve bizlerce önemsenmemektedir.

Bazı burun kanamaları ise kendiliÄŸinden durmamakta ve doktor müdahalesi gerektirmektedir. Toplum içerisinde, baÅŸ aÄŸrısının ardından olan burun kanamaları yüksek tansiyona baÄŸlanmakta ve burun kanaması hayat kurtarıcı bir sübap olarak deÄŸerlendirilmektedir.’’ Burundan kanama olmasaydı beyinden olabilirdi ve beyin kanaması geçirebilirdik.’’ Sözü burun kanamasının önemini toplum içinde vurgulamaktadır.

Burun kanamasının birçok sebebi vardır.

Burun kanaması sebepleri çocuklarda ve eriÅŸkinlerde farklılıklar gösterebilir.

Burun kanaması nedenleri esas olarak iki ana grupta değerlendirilir.

Birinci grup; burnun kendisi ile ilgili olan rahatsızlıklar olup, bunları ÅŸöyle sıralayabiliriz:

Travmatik sebepler; burnumuza gelen darbeler sebebiyle oluşan kanamalardır.

En sık, tıp dilinde ‘’dijital travma’’ adı verilen parmakla burun karıştırılması sırasında olan travmadır. Bu tip kanamalar, sık burun karıştıranlarda, özellikle çocuklarda sıktır. Küçük çocukların el parmak tırnaklarının kısa kesilmesiyle bu durum bir ölçüde önlenebilir. Burunda doktor kontrolü dışında kullanılan sprey, damla veya ilaçlar, buruna kokain çekilmesi gibi durumlarda da burun kanaması olabilir. Çocuklarda sıklıkla gördüÄŸümüz bir diÄŸer kanama nedeni de buruna yabancı cisim sokmaktır. Özellikle, boncuk, taÅŸ, oyuncak parçaları gibi maddelerin buruna sokulması ile burnun iç kısmını döÅŸeyen mukozada yırtılma ve zedelenmeler olmakta ve kanama oluÅŸmaktadır.

DoÄŸuÅŸtan gelen yapısal sorunlar, özellikle burun orta bölmesindeki eÄŸrilikler, burun orta bölmesinin delinmesi (septum perforasyonu) de kanamaya sebep olan lokal sebeplerdendir.

Burnu etkileyen enfeksiyonlar, alerjik rinit, sinüzit ve viral-bakteriyel rinitler, çevresel irritanlar; sigara, hava kirliliÄŸi, burunda oluÅŸan iyi huylu ya da kötü huylu habis tümörler de burun kanamasına neden olabilirler.

Özellikle sıcak yaz aylarında da havanın kuruluÄŸuna baÄŸlı olarak, burnumuzun içini kaplayan mukozanın aşırı kuruması ve nemlenememesi nedeniyle de burun kanamaları olabilmektedir.

Burun kanamasının burnumuzun dışında, vücudumuzdaki bazı sistemik hastalıklar ve bozukluklar nedeniyle olması da muhtemeldir.

Bunların başında eriÅŸkinlerde en sık görülen hipertansiyon ve buna baÄŸlı yüksek basınç nedeniyle burun damarlarında olan çatlamalar sonucunda oluÅŸan kanamalar gelir.

Buna ek olarak kan hastalıkları, pıhtılaÅŸma bozuklukları, A,C,D,E,K vitamini eksiklikleri, kan sulandırıcı ilaçların uzun süreli (aspirin, plavix gibi) kullanımı, damar hastalıkları, damarlarda kireçlenme (ateroskleroz), venöz basıncı artıran kalp ve sistemik hastalıklar en sık görülen burun kanaması sebepleridir.

Burnumuz kanadığında hepimize panik yaşatan bu durumda ne yapmalıyız ?

‘’AÄŸzından, burnundan kan gelmesi’’ sözü sıklıkla kullandığımız ve başımıza gelen bir olaydır. Gerçekten burun kanaması fazla ise akan kan önden burun deliklerimizden gelebileceÄŸi gibi, geniz bölgesine doÄŸru akarak buradan aÄŸzımıza gelmekte ve bir bölümünü yutmakta, bir bölümünü de aÄŸzımızdan çıkarmaktayız. Bu durum fazla ise veya hastanın ÅŸuuru kapalı ise hayatı tehdit eden bir durumdur. Hem kan kaybı, hem de genize giden kanın aspire edilmesi; yani soluk yoluna kaçması ile hasta nefessiz kalıp boÄŸulabilir.

Bu durumda panik yapmadan müdahale edilmelidir:

Hastanın öne eÄŸilmesi, eÄŸer ÅŸuuru kapalı ise yan yatırılarak kanın dışarı çıkarılmasını saÄŸlamalıyız. Kanama hafif derecede ise burnun ön kısmına bir pamuk tamponu serçe parmak ucu boÄŸumu kadar hazırlayıp hafifçe vida sıkma hareketi ile burnun ön kısmına yerleÅŸtirilebiliriz. Bunu yaparken de hastanın kendisi veya bir yardımcı burun kanatlarını saÄŸ elin iÅŸaret ve baÅŸ barmakları arasında sıkıştırarak baskı yapabilir. Bu önlemlerle kanama durmuyor devam ediyorsa, vakit kaybetmeden bir saÄŸlık merkezine baÅŸvurulmalı ve doktor müdahalesi saÄŸlanmalıdır.

Bu sırada da, doktora hastanın tansiyon hastası olup olmadığı, kanamayı artırıcı bir ilaç kullanıp kullanmadığı ya da kanama yapabilecek sistemik bir hastalığı olup olmadığı bilgileri kısaca aktarılmalıdır.

Müdahale esnasında, kanamanın nereden köken aldığı araÅŸtırılır ve o bölgeye müdahale edilir. Burnun ön kısmına anterior tampon adı verilen bir tampon yerleÅŸtirilir.Kanama daha geriden geliyorsa burnun arka kısmına posterior tampon konulabilir. Bunların yanı sıra, kimyasal maddeler veya koterle yakma, kanama durmuyorsa kanamaya sebep olan damarın baÄŸlanması, uzun süren ve tekrarlayan kanamalarda burunda kemik eÄŸriliÄŸi varsa ameliyatla düzeltilmesi en sıklıkla uygulanan tedavi yöntemleridir.

Burun kanaması olduÄŸunda panik yapmadan, buruna hasta veya yakınları tarafından tampon koyulması ilk yapılacak tedavidir. Bununla durmayan kanamalarda mutlaka bir hekim müdahalesi gereklidir.